چند ابزار گرافیکی مفید برای ساخت تیزر تبلیغاتی
در این مطلب به تغذیه و خوراک کرم خاکی و به نکاتی که باید توجه نمود اشاره میکنیم.
غذاي اصلي كرم‌هاي خاكي بقاياي مرده و پوسيده گياهي به انضمام بقاياي ريشه‌ي گياهان و نيز كود دامي است. كرم‌هاي قرمز باراني بيشتر مواد زائد آشپزخانه را نيز خواهند خورد ضايعات سبزيجاتي كه در حين تهيه غذا بوجود مي‌آيد براي كرمها قابل استفاده مي‌باشد. مانند پوست سيب‌زميني، هويج، كاهو، كلم، كرفس، سيب، پوست موز، گريپ فروت و پوست پرتقال، برگ چاي، چاي كيسه‌اي، تفاله قهوه، كاغذ و مقوا. بعضي از ضايعات زودتر از ساير مواد به كود تبديل مي‌شوند. پوست موز حدود يك هفته طول مي‌كشد در حالي كه پوست پرتقال حدود يكماه طول خواهد كشيد تا كاملاً تجزيه گردد. نوع و مقدار مواد غذايي در دسترس نه تنها بر روي جمعيت كرم‌هاي خاكي بلكه بر روي انواع گونه‌هاي موجود و نرخ رشد و.... تاثير مي‌گذارد.
زائدات کشاورزي شامل باقيمانده محصولات و محصولات جانبي آنها مانند زائدات غلات، دانه‌هاي روغني، نيشکر، ساقه ذرت، کتان، کنف، محصولات فرعي کارخانجات روغن، کارخانجات چاي و شکر و صنايع مرتبط با ميوه و سبزيجات داراي قابليت تبديل به كرم پوسال (ورمي‌کمپوست) هستند، روزنامه‌هاي سياه و سفيد معمولي نيز مي‌توانند کمپوست شوند هر چند نيتروژن آنها پايين است و در نتيجه سرعت تجزيه را کاهش مي‌دهند. اگر کاغذ کمپوست شود نبايد بيش از 15 درصد وزن کل مواد توده کمپوست باشد. زائدات کشاورزي از قبيل باقيمانده محصولات، زائدات سبزيجات، تفاله نيشکر و... فضولات احشام (فضولات گاو، گوسفند و...، زائدات شهري (زباله شهري)، زباله‌هاي صنعتي، زائدات گياهان از قبيل برگ، خاک اره (براي هر صد کيلوگرم خاک اره به يک کيلو نيتروژن نياز است) و... قابل تغذيه توسط کرمها مي‌باشند. کيفيت محصول توليد شده با بکار بردن کود آلي افزايش مي‌يابد، اغلب مواد آلي زائد قابل تجزيه بيولوژيکي مي‌توانند به کود تبديل شوند، حدود 5 تا 10 درصد موادي که توسط کرم بلعيده مي‌شوند در بافت‌هاي بدن کرم بمنظور رشد و فعاليتهاي متابوليکي جذب و بقيه بصورت کودهاي گرانولي دفع مي‌شوند. در مجموع هر کرم قادر است در روز معادل وزن خود تا 2 برابر تغذيه کند و %60 آنرا به كود ورمي‌کمپوست تبديل کرده و دفع‌کند.
توجه به اين نکته ضروري است که کرمها با فلزات، فويل، پلاستيک، مواد شيميايي، روغن، حلال‌ها، حشره‌کش، صابون، رنگ و... تغذيه نشوند. همچنين بايد از انواع مرکبات (پرتقال، ليمو شيرين و گريپ فروت)، پياز، سير، ميخک، غذاهاي پر ادويه و خيلي تند و غذاهاي اسيدي اجتناب نمود، همينطور نبايد از خرزهره و ديگر گياهان سمي براي تغذيه کرمها استفاده گردد. گياهان که با آفت کش يا علف کش سمپاشي شده‌اند نبايد در فرآيند کمپوست سازي استفاده شوند. همچنين برخي از مواد به علت اينکه سلامتي انسان را به خطر مي‌اندازند و يا مايه رنجش انسان مي‌شوند نبايد براي توليد کود استفاده شوند. افزودن مدفوع انسان و حيوانات خانگي توصيه نمي‌شود زيرا باعث انتقال بيماري مي‌شوند.
گوشت، استخوان، تخم‌مرغ و محصولات لبني نبايد اضافه شود چون باعث جلب حشرات به محل ميشود. اگر مواد غذايي خرد شوند بلعيدن آنها براي کرمها راحت‌تر خواهد بود. به هنگام دادن زباله‌ها در صورت امکان آنها را به تکه‌هاي کوچکتر تقسيم کنيد تا انجام فرآيند توليد كرم پوسال (ورمي‌کمپوست) براي کرمها آسانتر باشد. زباله‌ها را به مدت چند روز در داخل يک مخزن قرار دهيد تا باکتري‌ها شروع به شکل‌گيري کنند چون کرمها بسيار به باکتري علاقه دارند. همچنين از مرطوب بودن مخلوط نهايي اطمينان حاصل نماييد که مانند يک کيک اسفنجي باشد. اضافه کردن کمي ماسه ريز به توده ماده آلي به هضم غذا در سنگدان کرم کمک مي‌نمايد.
تغذيه گونه آيزنيا فوتيدا از بستري شامل مواد نيمه پوسيده کود گاوي، کود اسبي (کودها بايد خشک باشند) کاه وکلش غلات و برخي زايدات و بقاياي گياهي مي‌باشد، در داخل اين بستر اصلي مي‌توان مواد تازه‌اي چون زايدات سبزيجات و ميوه جات، مواد آلي و قابل تجزيه، زباله‌هاي خانگي، پسماندهاي کارخانجات غذايي و حتي لجن و فاضلاب (بجز فاضلاب صنعتي) اضافه نمود. کود مرغي تازه به علت ميزان زياد اوره براي کرمها سمي است و بايد بعد از پوسانيدن با ساير مواد مخلوط گردد تا قابل استفاده شود، حتي کود گاوي تازه براي کرمها مناسب نمي‌باشد و بايد شستشو شده و يا بصورت پوسيده مصرف گردد. بايد توجه داشت که مخلوط کود حيواني و بقاياي گياهي که پوسيده نباشند در صورت تامين رطوبت مراحل پوسيدگي را خواهند گذراند و به علت فعاليت ميکروارگانيزمها دماي آن تا 80 درجه سلسيوس (سانتيگراد) بالا مي‌رود که براي کرمها قابل تحمل نيست و لذا بايد از کود حيواني و بقاياي گياهي تنها در صورتي استفاده کرد که به حالت پوسيده يا نيمه پوسيده باشند و مرحله کمپوست شدن را گذرانيده باشند. کرمها در خارج از سفره غذايي حرکت نمي‌کنند و به همين علت جمعيت آنها بسته به دسترسي به مواد غذايي رشد کرده و تثبيت ميشود.
رطوبت مناسب بستر، هوادهي، تغذيه، جلوگيري از سفت شدن بستر و نگهداري ph در حد 7-8 از نکات کليدي در توليد كرم پوسال (ورمي‌کمپوست) است. بستر بايد بگونه‌اي باشد که هواي زيادي را به درون خود راه بدهد. کرمها علاقه‌اي به باکتريهاي بي‌هوازي ندارند و اگر تحت چنين شرايطي قرار گيرند محلي را که باعث آزارشان ميشود ترک مي‌کنند و اگر قادر به اين کار نباشند خواهند مرد. کرمها نيز درست مانند بيشتر جانوران به تنفس نياز دارند. لازم است که تقريبا هر دو يا سه هفته يکبار چند اينچ از لايه‌هاي بالايي بستر را به آرامي بهم زد تا گازهاي ايجادشده خارج شوند.
اين کار همچنين از فشردگي بستر جلوگيري ميکند. لايه‌هاي سطوح پايين‌تر را نيز مي‌توان به ميزاني بسيار کمتر از لايه‌هاي بالايي بهم زد. در بسترهاي کود حيواني که کرمها مشغول فعاليت توليد کود هستند در اثر فعاليتهاي گازي کود حيواني گاز متان توليد ميشود که باعث از بين رفتن کرمها ميشود. لازم است که به طور متناوب پشته به هم زده شود تا گاز متان از داخل پشته خارج شده و کرمها فعاليت خود را ادامه دهند. بسته به روش توليد ابزارهاي دستي و مکانيزه مختلفي براي اين کار وجود دارد. در حال حاضر اين کار در ايران با روش دستي و با ابزاري شبيه شن کش انجام ميشود. لازم به ذکر است که اين کار را با بيل نميتوان انجام داد چون به کرمها آسيب ميرساند. دستگاههايي در ايران در حال طراحي و ساخت است که با بسته‌شدن پشت تراکتور فرايند هوادهي را با سرعت و هزينه کمتر انجام ميدهد و امکان توليد در حجمهاي انبوه را فراهم ميکند. اين دستگاه حدود يک ميليون تومان قيمت دارد.
از نظر اقتصادي کشت و پرورش کرم خاکي وقتي مقرون به صرفه است که بتوان از موادي که داراي هيچگونه هزينه‌اي نباشد استفاده کرد. مثل پسماندهاي رستورانها، آشپزخانه‌ها، اماکن ميوه و تره بار، مواد زائد کارخانه‌هاي تهيه مواد غذايي (کارخانه آردسازي و روغن‌کشي سويا). تغذيه کرمها بايد بطور مرتب و معمولا يک بار در هفته صورت گيرد. انباشتن بيش از حد مواد غذايي در بستر، سبب ايجاد بوي نامطبوع و ترکيبات سمي مي‌گردد. بهترين روش براي تهيه برنامه و ميزان تغذيه، تعيين ميزان مصرف کرم از آخرين تغذيه و همچنين شرايط موجود کرمها مي‌باشد. زماني که آخرين موادغذايي تغذيه شده تقريبا در حال تمام شدن است زمان تغذيه مجدد مي‌باشد. اگر بنظر برسد که رشد کرمها متوقف شده و يا زاد و ولد آنها کاهش يافته احتياج به اضافه نمودن پروتئين بيشتري در مواد غذايي مي‌باشد. مرکز تهيه کرم خاکي در فيليپين توصيه ميکند که بهترين ترکيب غذايي براي کرم خاکي مخلوطي از 55 درصد خاک اره، 35 درصد پوسته برنج و 10 درصد سبوس برنج مي‌باشد.
اين مخلوط بايد به مدت 3 هفته تخمير شود تا حرارت آن بين 5/15 تا 20 درجه سانتيگراد برسد. تهيه وتنظيم: احمد رضا آزادي کارشناس ارشد مديريت مناطق بياباني
هزینه های تولید و تکثیر ورمی کمپوست 